Inhoud

De wet

Ondernemen vanuit de Participatiewet

Belangrijke aandachtspunten voor je gaat starten

Stappenplan onderneming vanuit de Participatiewet

Financiële gevolgen

Tips

Faq

De Wet

De Bijstand is een vangnet voor iedereen die geen aanspraak kan maken op welke wettelijke regeling m.b.t. inkomensondersteuning dan ook. Wist je dat maar liefst 80% van de bijstandsgerechtigden gehandicapt is? Die groep wordt steeds groter, omdat sinds de wijziging van de Wajong alle jongeren met een arbeidshandicap niet meer onder de Wajong, maar onder de Participatiewet vallen. Ook zelfstandigen die als gevolg van een ziekte of aandoening moeten stoppen met hun bedrijf en zich niet verzekerd hadden tegen arbeidsongeschiktheid vallen onder de Participatiewet. De Participatiewet moet ervoor zorgen dat meer mensen werk vinden, ook de arbeidsgehandicapten. De uitvoering van de wet is neergelegd bij de gemeenten die de uitvoering op hun beurt hebben ondergebracht bij de (Regionale) Sociale Dienst. De Sociale Dienst formuleert beleidsregels op basis waarvan nadere regels worden vastgelegd omtrent de ondersteuning van mensen bij het vinden van werk. Onder de Participatiewet vallen ook de mensen die geen recht hebben op een uitkering

Ondernemen vanuit de Participatiewet:

Ondernemen vanuit de Participatiewet kent twee opties:

Onderzoek of je gemeente een zogenoemde voorbereidingsperiode kent. Dit kun je meestal terugvinden in de beleidsregels en de re-integratieverordening van je gemeente. Is dat het geval dan kun je als je een uitkering ontvangt op grond van algemene bijstand aan je gemeente kenbaar maken dat je een onderneming wilt starten. De gemeente keurt het ondernemingsplan en stelt eventueel een voorbereidingskrediet of bedrijfskrediet beschikbaar. Je wordt dan ook vrijgesteld van de sollicitatieplicht. Meestal duurt de voorbereidingsperiode 1 jaar. De gemeente kan de periode eventueel verlengen. Het voorbereidingskrediet of bedrijfskrediet wordt in principe toegekend op basis van een renteloze lening. Samen met de gemeente maak je afspraken over hoe en wanneer je deze lening terugbetaalt.
Als je geen bijstandsuitkering ontvangt, kun je een starterskrediet aanvragen bij het UWV. Het UWV beoordeelt het ondernemingsplan en spreekt samen met u af hoe u het starterskrediet inclusief rente terugbetaalt. Je zult aan het UWV een BKR-registratie moeten overleggen en een verklaring van een bank waaruit blijkt dat de bank u geen lening wil verstrekken.

Belangrijke aandachtspunten voordat je gaat starten:

Let op: Alhoewel ondernemen bij uitstek de manier is voor mensen met een beperking om hun werk naar hun eigen vermogen en behoeften in te richten, is de ondersteuning vanuit de gemeenten vooral gericht op het vinden van werk in loondienst. Zelfstandig ondernemen wordt vooral gezien als een ‘opstap’ naar betaald werk. In sommige beleidsregels is vastgelegd dat bij parttime ondernemen het werk in loondienst altijd voorgaat. Dat betekent dat je ondanks de energie en de tijd die je stopt in het opbouwen van je onderneming, je nog steeds de plicht hebt om daarnaast te blijven solliciteren op functies in loondienst, iets wat voor mensen met een arbeidsbeperking als een extra zware last kan worden ervaren.

Daarnaast zijn er nog andere zaken waar je goed over na moet denken voordat je een onderneming start vanuit de Participatiewet/Bijstand. Wanneer je bijvoorbeeld nooit een medisch arbeidsdeskundige keuring hebt gehad waarbij een urenrestrictie is bepaald, gaat de Sociale Dienst ervan uit dat je ‘volledig’ arbeidsgeschikt bent. Dit is vooral van toepassing op zzp-ers die zich niet verzekerd hebben voor arbeidsongeschiktheid, maar toch arbeidsongeschikt zijn geworden. Voor hen is het extra belangrijk dat deze keuring alsnog gerealiseerd wordt.

Een derde aandachtspunt is de aftrektrekbaarheid van kosten die de Belastingdienst kent voor zzp-ers. In de praktijk kunnen zzp-ers met een arbeidsbeperking hier niet altijd gebruik van maken. Als je als bijstandsgerechtigde minder dan 24 uur per week (1225 uur per jaar) werkt in je onderneming kom je niet in aanmerking voor de zelfstandigenaftrek. Als je geen urenrestrictie hebt van 16 uur per week (800 uur per jaar) kom je ook niet in aanmerking voor het verlaagde urencriterium. Daarmee vervalt ook het recht op de meewerkaftrek want hiervoor geldt de voorwaarde dat je aanspraak kunt maken op de zelfstandigenaftrek. Als je geen recht hebt op zelfstandigenaftrek vervalt ook het recht op startersaftrek.

De partnervergoeding (aftrek van de kosten die je betaalt aan je fiscale partner omdat deze meehelpt in je bedrijf) geldt alleen voor mensen die een fiscale partner hebben. Vaak zijn het vooral de niet-uitkeringsgerechtigden die een beroep kunnen doen op deze aftrekpost. De meeste uitkeringsgerechtigden hebben namelijk meestal geen fiscale partner, anders zouden zij ook geen recht hebben op een bijstandsuitkering.

Tot slot, is het verstandig om de invoering van het nieuwe pensioenstelsel in de gaten te houden. Dit ligt momenteel ter beoordeling bij de Eerste Kamer. In dit nieuwe stelsel worden zzp-ers verplicht om zichzelf te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en de verzekeraars hebben acceptatieplicht. De kosten voor de verzekering zijn nog niet bekend.

Stappenplan start onderneming vanuit de Participatiewet

Als je een onderneming wilt starten komt er veel op je af. Waar begin je en waar moet je allemaal aan denken? Met welke instanties krijg je te maken? Hieronder een stappenplan dat je hopelijk een eind op weg zal helpen.

Onderzoeksfase:

Bedenk wat voor een onderneming je zou willen starten.
Hoeveel geld heb je nodig om te investeren in de startfase?
Informeer bij andere zzp-ers hoe zij het opzetten van hun bedrijf hebben aangepakt. Luister bijvoorbeeld naar podcasts van succesvolle ondernemers.
Bedenk een bedrijfsnaam. Onderzoek of jouw gemeente een zogenoemde ‘voorbereidingsperiode’ kent voor het starten van een onderneming of de mogelijkheid biedt tot Parttime Ondernemen. Meestal is dit geregeld in een ‘re-integratie-verordening’. Hierin moet iedere gemeente vastleggen wat er gedaan wordt om mensen te begeleiden naar werk. Iedere gemeente mag haar eigen regels maken.
De re-ïntegrate-verordening is niet altijd gemakkelijk te vinden op de website van de gemeente. Indien nodig kun je deze ook online opvragen via een beroep op de Wet Openbare Overheid. Een beroep op de Wet Openbare Overheid kun je vaak online indienen en via google/wet openbare overheid/naam gemeente kom je vast bij de juiste pagina terecht. Online een beroep indienen gaat via DigiD
De voorbereidingsperiode biedt de mogelijkheid om met behoud van uitkering zonder sollicitatieplicht gedurende 12 maanden te onderzoeken of ondernemen vanuit de Participatiewet voor jou haalbaar is.
Kent jouw gemeente een voorbereidingsperiode dan kun je ondersteuning krijgen in de vorm van scholing, begeleiding en/of een renteloze lening als je investeringen moet doen in je bedrijf of extra geld nodig hebt voor levensonderhoud.
Sommige gemeenten kennen geen voorbereidingsperiode. In dat geval kun je bij het UWV terecht voor een ‘starterskrediet’. Let op: het starterskrediet is een lening waarover rente moet worden betaald.
Informeer vooraf bij je gemeente hoe en wanneer de inkomsten uit de onderneming worden verrekend met je uitkering. Waarschijnlijk zal de gemeente de gegevens in mei/juni opvragen bij de Belastingdienst nadat je aangifte inkomstenbelasting hebt gedaan en daarna de korting toepassen.
Stel je gemeente bijvoorbeeld de volgende vragen en vraag om een schriftelijke beantwoording daarvan:1) Welk inkomen wordt met de bijstandsuitkering verrekend? Brutowinst of belastbare winst? 2) Wanneer vindt de verrekening plaats. 3) Hoeveel mag ik bijverdienen met behoud van bijstandsuitkering?

Uitvoeringsfase:

Meld de start van je bedrijf bij je gemeente en blijf daarover met de gemeente in contact.
Bepaal je bedrijfsnaam, bedrijfslocatie en je doelgroep. Als je dat gedaan hebt, maak je een afspraak bij de Kamer van Koophandel voor de inschrijving.
Vraag bij de gemeente om een schriftelijke ontheffing van je sollicitatieplicht.
Bereid je inschrijving bij de Kamer van Koophandel online voor.

Belastingaangifte:

Zodra je bij de Kamer van Koophandel staat ingeschreven moet je aangifte doen van de Omzetbelasting. Vergeet dit niet, want anders gaat de Belastingdienst zelf een inschatting maken en dat kunnen behoorlijke bedragen zijn. Bovendien moet je ook nog een boete betalen als je te laat bent.
Doe ieder kwartaal aangifte van de Omzetbelasting (BTW-aangifte). Je kunt hiervoor een herinneringsmail instellen op de website van de belastingdienst
Bekijk of de Kleine Ondernemersregeling (KOR) interessant is voor jou. Je hoeft dan geen aangifte Omzetbelasting te doen en ook geen facturen op te maken. Daar staat tegenover dat je ook geen BTW kunt aftrekken. Ander nadeel is dat je maximaal zo’n 20.000 euro mag bijverdienen per jaar en je legt jezelf vast voor drie jaar.
In de periode maart-mei van het jaar na de start van je onderneming doe je voor het eerst aangifte voor de inkomstenbelasting. In de aangifte vul je je winst in en eventuele aftrekposten.
Zodra je aangifte hebt gedaan geeft de Belastingdienst je belastbare winst door aan je gemeente. De gemeente berekent aan de hand van de gegevens van de belastingdienst hoeveel bijstandsuitkering je ontvangt.

Financiële gevolgen start onderneming vanuit de Participatiewet

Voor het starten van een onderneming is met name de zorgtoeslag belangrijk. Om in aanmerking te komen voor zorgtoeslag mag uw inkomen immers niet hoger zijn dan 38.520 euro in 2022. De hoogte van dit bedrag wijzigt ieder jaar. Het is dus heel belangrijk om het maximumbedrag in de gaten te houden. De zorgtoeslag is in 2022 is voor een alleenstaande 111 euro per maand. Zorg dus dat je niet meer inkomen hebt dan 38.520 euro per jaar. Wil je wel meer verdienen dan zul je tenminste een inkomen moeten hebben van (111 x 12) + 38.520 euro = 39.852 euro. Het starten van een onderneming heeft geen gevolgen voor je huurtoeslag zolang je huur onder het maximale bedrag blijft om in aanmerking te komen voor huurtoeslag. Dit maximum is in 2022 vastgesteld op 441 euro per maand. De huurtoeslag bedraagt in 2022 173 euro per maand. Mocht je dus gaan verhuizen naar een duurdere woning en je recht op huurtoeslag verliezen dan zul je tenminste een bedrag van meer dan 12 x 173 = 2076 euro per jaar extra moeten bijverdienen om er financieel niet op achteruit te gaan.

Tips

Als je overweegt om je eigen onderneming te starten, praat dan vooral met mensen die hier ervaring mee hebben en zich niet hebben laten weerhouden door hun beperkingen. Deze ondernemers hebben het proces al eens doorgemaakt en weten precies hoe het zit met energiebalans, ingewikkelde regelgeving en ‘onwetende’ beleidsuitvoerders van de gemeente
Hoe lager je belastbare winst is hoe lager het bedrag zal zijn dat je moet afdragen aan de gemeente.
Als je ondernemer bent heb je niet alleen met klanten, leveranciers en de Belastingdienst te maken. Vaak vraagt de gemeente ook nog extra informatie van je. Noteer belangrijke momenten waarop gegevens moeten worden verstrekt in je agenda, zodat je het niet kunt vergeten.
Vraag de gemeente om gemaakte afspraken en berekeningen schriftelijk aan jou te bevestigen. Dien bij weigering daarvan een klacht in of ga desnoods in beroep tegen een weigering om de door jou gevraagde informatie te verstrekken. Onze ervaring is dat medewerkers van de Sociale Dienst soms zelf niet goed op de hoogte zijn van de materie en er pas inhoudelijk over nagedacht wordt als er een klacht of bezwaar is ingediend.
Zet je inkomsten uit je onderneming op een aparte bankrekening. Betaal jezelf uit vanuit die bankrekening. Zo is het voor de gemeente inzichtelijk wat jouw inkomsten uit jouw bedrijf zijn en zo word je niet te veel gekort.

FAQ

Vraag: Telt eerder opgebouwd pensioen of lijfrente mee als inkomen voor de bijstand?

Antwoord: Nee in principe niet. inkomsten uit pensioen of lijfrente worden beschouwd als inkomsten uit box 3 en tellen daarom niet mee als inkomen. Je hoeft hierover ook geen belasting te betalen. Dit wordt anders zodra je met pensioen gaat en je pensioen uit deze spaarpot wordt uitgekeerd. Vanaf dat moment geldt je uitkering uit pensioen of lijfrente als inkomsten uit box 1 en ben je daarover belastingplichtig. Je hoeft het geld van de pensioen of lijfrente niet eerst op te maken voordat je een beroep kunt doen op de bijstand. Voorwaarde is wel het pensioengeld niet zomaar op een spaarrekening mag staan. Het moet wel ondergebracht zijn in een erkende pensioenvoorziening. Enkel een bedrag op je balans reserveren onder de noemer ‘pensioen’ is dus niet voldoende en zal dan gezien worden als inkomen dat eerst opgemaakt moet worden.

Vraag: Hoe wordt mijn winst verrekend met mijn bijstandsuitkering?

Antwoord: Deze vraag is lastig te beantwoorden omdat iedere gemeente zelf mag bepalen hoeveel inwoners mogen verdienen naast de uitkering. De info is te vinden in de re-integratieverordening van de gemeente.

Vraag: Ik heb nooit een medisch arbeidskundige keuring gehad, maar kan als gevolg van mijn ziekte/beperking niet fulltime ondernemen of ondernemen met daarnaast een baan in loondienst uitvoeren. Hoe kan ik een keuring en daarmee een arbeidsongeschiktheidsverklaring krijgen via de Participatiewet?

Antwoord: U kunt niet afgekeurd worden voor de bijstand als u arbeidsongeschikt bent. Het is wel mogelijk om bij arbeidsongeschiktheid in de bijstand een ontheffing te krijgen van de sollicitatieplicht en de arbeidsparticipatie (verplichting tot aannemen van (vrijwilligers)werk). De gemeente kan een onafhankelijke arts (van de GGD of een medisch expertisebureau) inschakelen om vast te stellen of u arbeidsongeschikt in de bijstand bent. Dit kunt u aanvragen via uw werkmatcher.

Deze pagina is tot stand gekomen via project Onbeperkt ondernemen en mogelijk gemaakt door: